Thế nào là Chủ đề Văn học?

Chắc hẳn các em đã từng nghe câu nói: “Văn học là nhân học”. Vậy, các em có bao giờ tự hỏi, điều gì đã tạo nên giá trị “nhân học” cho những tác phẩm văn học? Câu trả lời chính là chủ đề văn học.

Chủ đề Văn học là gì?

Chủ đề văn học chính là vấn đề cơ bản, trọng tâm mà nhà văn muốn gửi gắm thông qua tác phẩm của mình. Nói cách khác, chủ đề là tư tưởng, quan niệm, là cách nhìn nhận, đánh giá của tác giả về con người và cuộc sống được thể hiện tập trung, xuyên suốt trong một tác phẩm.

Ví dụ, trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, chủ đề chính là số phận bi thảm của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám. Còn trong “Chí Phèo”, Nam Cao lại tập trung phản ánh chủ đề về bi kịch của người nông dân bị tha hóa về nhân phẩm.

Vai trò của Chủ đề trong Tác phẩm Văn học

Có thể nói, chủ đề chính là linh hồn của tác phẩm, là kim chỉ nam định hướng cho toàn bộ nội dung và hình thức nghệ thuật.

Cụ thể:

• Đối với người sáng tác: Chủ đề giúp nhà văn xác định được mục đích sáng tác, từ đó lựa chọn đề tài, nhân vật, xây dựng cốt truyện, sử dụng ngôn ngữ… một cách phù hợp nhất.
• Đối với người đọc: Chủ đề giúp người đọc hiểu được ý nghĩa sâu xa, thông điệp mà nhà văn muốn truyền tải. Từ đó, có cái nhìn đa chiều, sâu sắc hơn về con người và cuộc sống.

Làm thế nào để Xác định Chủ đề của Tác phẩm?

Để xác định được chủ đề của một tác phẩm, chúng ta cần phải:

• Nắm vững nội dung: Đọc kỹ tác phẩm, hiểu rõ nội dung, diễn biến câu chuyện, tính cách nhân vật, bối cảnh xã hội…
• Phân tích hình thức: Chú ý đến những chi tiết nghệ thuật đặc sắc như ngôn ngữ, hình ảnh, biểu tượng… bởi chúng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm.
• Liên hệ thực tế: Đặt tác phẩm trong bối cảnh lịch sử, xã hội để hiểu rõ hơn về tư tưởng, quan điểm của nhà văn.

Mối quan hệ giữa Chủ đề và Đề tài

Rất nhiều bạn học sinh thường nhầm lẫn giữa chủ đề và đề tài, nhưng thực chất đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau.

• Đề tài là lĩnh vực hiện thực mà nhà văn muốn phản ánh trong tác phẩm. Ví dụ: đề tài về chiến tranh, tình yêu, gia đình…
• Chủ đề là tư tưởng, quan điểm của nhà văn về đề tài đó.

Ví dụ:

• Đề tài: Tình mẫu tử
• Chủ đề: Ca ngợi tình mẫu tử cao cả, thiêng liêng.

Như vậy, cùng một đề tài, các nhà văn khác nhau có thể có những chủ đề khác nhau, tùy thuộc vào thế giới quan, nhân sinh quan của họ.

Kết luận

Hiểu rõ chủ đề văn học sẽ giúp các em cảm nhận tác phẩm một cách trọn vẹn và sâu sắc hơn. Bên cạnh đó, việc nắm vững kiến thức về chủ đề cũng sẽ giúp ích rất nhiều cho các em trong quá trình học tập và làm bài tập môn Ngữ văn.

Các em có thắc mắc gì về chủ đề văn học hay muốn tìm hiểu thêm về những khái niệm lý luận văn học khác? Hãy để lại bình luận bên dưới, cô sẽ giải đáp cho các em nhé! Đừng quên chia sẻ bài viết lên mạng xã hội để cùng nhau lan tỏa tình yêu văn học nào!