Phương Pháp “Bách Phát Bách Trúng” Để Giải Quyết Câu Hỏi Mở Trong Đề Thi Văn

Các em học sinh thân mến! Đã bao giờ các em đối diện với một câu hỏi mở trong đề thi Văn và cảm thấy bối rối, lạc lối chưa biết bắt đầu từ đâu? Thầy biết cảm giác ấy, bởi vì ngay cả khi đã “nằm lòng” tất cả các tác phẩm văn học, việc diễn đạt suy nghĩ một cách mạch lạc và sâu sắc vẫn là thử thách đối với rất nhiều người.

Hiểu được điều đó, trong bài viết này, thầy sẽ cung cấp cho các em một “kim chỉ nam” chi tiết, những “bí kíp” hữu ích để chinh phục dạng bài câu hỏi mở trong đề thi Văn, giúp các em tự tin thể hiện năng lực bản thân và đạt được điểm số cao. Hãy cùng thầy khám phá nhé!

Tại sao câu hỏi mở trong đề thi Ngữ Văn lại là “nỗi ám ảnh” của nhiều học sinh?

Trước khi đi vào tìm hiểu phương pháp giải quyết, chúng ta hãy cùng nhau phân tích xem tại sao dạng bài này lại là “chướng ngại vật” đối với các em học sinh đến vậy:

• Tính mở của đề bài: Khác với các dạng bài khác thường có yêu cầu cụ thể, câu hỏi mở cho phép các em tự do sáng tạo và trình bày theo nhiều cách khác nhau. Chính sự tự do này khiến nhiều em hoang mang, không xác định được hướng đi đúng.
• Yêu cầu cao về khả năng tư duy và lập luận: Câu hỏi mở thường tập trung vào những vấn đề mang tính khái quát, đòi hỏi các em phải có cái nhìn tổng quan, đa chiều, từ đó phân tích, so sánh và đưa ra chính kiến riêng.
• Khó khăn trong việc diễn đạt: Không chỉ dừng lại ở việc hiểu và phân tích vấn đề, các em cần phải trình bày ý tưởng một cách logic, mạch lạc, sử dụng ngôn ngữ trong sáng, giàu hình ảnh và cảm xúc.

“Bật mí” phương pháp giải quyết câu hỏi mở “chuẩn không cần chỉnh”

1. “Giải mã” đề bài:

Bước đầu tiên và cũng là bước quan trọng nhất chính là đọc kỹ đề bài. Các em cần xác định rõ ràng:

• Yêu cầu của đề bài là gì? Đề bài muốn các em làm gì? Phân tích, chứng minh, bình luận hay so sánh?
• Phạm vi kiến thức cần huy động? Đề bài muốn các em vận dụng kiến thức của tác phẩm nào, tác giả nào? Hay mở rộng ra phạm vi xã hội?
• Từ khóa quan trọng trong đề bài? Hãy gạch chân những từ khóa quan trọng để tập trung khai thác, tránh lan man, lạc đề.

2. Xây dựng dàn ý chi tiết:

Dàn ý chính là “bộ khung” cho bài viết của các em. Một dàn ý chi tiết, logic sẽ giúp các em định hình được bố cục bài làm, từ đó triển khai ý tưởng một cách dễ dàng hơn.

Ví dụ: Với câu hỏi: “Anh/chị hãy phân tích hình tượng người lính trong hai bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật”

Dàn ý tham khảo:

a. Mở bài:

• Giới thiệu chung về hình tượng người lính trong văn học Việt Nam.
• Dẫn dắt vào hai bài thơ “Đồng chí” và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”.

b. Thân bài:

• Phân tích hình tượng người lính trong bài thơ “Đồng chí”:
  • Hoàn cảnh chiến đấu: khắc nghiệt, gian khổ
  • Vẻ đẹp phẩm chất: dũng cảm, kiên cường, lạc quan, tình đồng chí, đồng đội thiêng liêng.
• Phân tích hình tượng người lính trong bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”:
  • Hoàn cảnh chiến đấu: ác liệt, đầy nguy hiểm.
  • Vẻ đẹp phẩm chất: tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn, ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền Nam.
• Điểm giống và khác nhau trong cách khắc họa hình tượng người lính:
  • Giống nhau: Đều là những người lính trẻ, chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp, với tinh thần lạc quan, dũng cảm.
  • Khác nhau: Cách khai thác chất liệu văn học, xây dựng hình tượng thơ và giọng điệu riêng.

c. Kết bài:

• Khái quát lại vẻ đẹp hình tượng người lính trong hai bài thơ.
• Nêu cảm nghĩ, bài học rút ra.

3. Triển khai ý thành bài văn hoàn chỉnh:

• Phần mở bài: Cần ngắn gọn, súc tích, thu hút người đọc và giới thiệu được vấn đề cần nghị luận.
• Phần thân bài: Triển khai theo bố cục đã xây dựng trong dàn ý. Lưu ý phân tích, chứng minh bằng các dẫn chứng trong tác phẩm văn học hoặc thực tế cuộc sống.
• Phần kết bài: Tổng kết lại vấn đề đã bàn luận, khẳng định lại ý kiến, đồng thời nêu cảm nghĩ riêng của bản thân.

4. Rèn luyện kỹ năng viết thường xuyên:

“Luyện tập” chính là chìa khóa để các em thành thạo bất cứ kỹ năng nào. Hãy thường xuyên luyện tập viết các dạng bài câu hỏi mở, bằng cách tự đặt đề bài hoặc tham khảo các đề thi các năm.

5. Một số lưu ý “nhỏ mà có võ”:

• Tránh sa đà vào kể chuyện: Nhiệm vụ của các em là phân tích, bình luận, nên hãy tập trung vào việc làm rõ vấn đề chứ không phải kể lại nội dung tác phẩm.
• Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh: Ngôn ngữ trong bài văn nghị luận vẫn cần sự phong phú, biểu cảm để tăng sức thuyết phục.
• Chú ý đến hình thức bài viết: Bài viết cần đảm bảo bố cục rõ ràng, chữ viết cẩn thận, tránh mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.

Lời kết

Thầy hi vọng rằng với những “bí kíp” mà thầy vừa chia sẻ, các em đã phần nào tự tin hơn trong việc “giải mã” và chinh phục dạng bài câu hỏi mở trong đề thi Ngữ văn.

Hãy nhớ rằng, việc học văn học không chỉ đơn thuần là học thuộc lòng tác phẩm, mà quan trọng hơn là hiểu và cảm nhận được những giá trị nhân văn cao đẹp. Hãy biến mỗi bài văn của mình thành một “tác phẩm nghệ thuật” thể hiện cái tâm, cái tài và cả tấm lòng yêu văn học của mình.

Chúc các em luôn thành công!

Các em hãy để lại bình luận bên dưới nếu có bất kỳ câu hỏi nào hoặc chia sẻ bài viết này đến với bạn bè của mình nhé!