Cách Sử Dụng Từ Ngữ Trong Bài Văn

Các em học sinh thân mến! Đã bao giờ các em tự hỏi: Tại sao bài văn của mình lại chưa thật sự hay, chưa đủ sức lay động người đọc? Liệu có phải do nội dung chưa đủ hấp dẫn, hay cách hành văn còn gượng gạo? Thực tế cho thấy, một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên một bài văn hay chính là cách sử dụng từ ngữ.

Vậy, sử dụng từ ngữ trong văn bản như thế nào cho hiệu quả? Bài viết này sẽ cung cấp cho các em những bí quyết “vàng” để làm chủ ngôn ngữ, giúp bài văn thêm phần sinh động và cuốn hút!

1. Lựa Chọn Từ Ngữ Phù Hợp Với Đối Tượng, Ngữ Cảnh

Việc đầu tiên, cũng là việc vô cùng quan trọng khi viết văn, đó là các em phải xác định rõ đối tượng và ngữ cảnh của bài viết.

• Đối tượng: Là người đọc bài văn của chúng ta. Người đọc có thể là thầy cô, bạn bè, hay rộng hơn là cộng đồng. Mỗi đối tượng sẽ có những đặc điểm riêng về trình độ, văn hóa, lứa tuổi,…
• Ngữ cảnh: Là hoàn cảnh giao tiếp, bao gồm hoàn cảnh lịch sử, không gian, thời gian, mục đích,… của bài viết.

Dựa vào đối tượng và ngữ cảnh, chúng ta sẽ lựa chọn phong cách ngôn ngữ cho phù hợp. Ví dụ, khi viết thư cho bạn bè, chúng ta nên dùng ngôn ngữ giao tiếp gần gũi, thân mật. Còn khi viết bài văn nghị luận, chúng ta cần sử dụng ngôn ngữ khoa học, bảo đảm tính khách quan và trình bày lập luận chặt chẽ.

Ví dụ:

• Khi miêu tả cảnh hoàng hôn trên biển:
  • Ngôn ngữ thơ ca: “Nắng chiều như dát vàng lên mặt biển, từng con sóng lăn tăn ánh lên sắc đỏ rực rỡ, huy hoàng.”
  • Ngôn ngữ thông thường: “Lúc này khoảng 5 giờ chiều, mặt trời dần xuống thấp, nhuộm đỏ cả một vùng biển.”

Câu hỏi:

Các em hãy thử tưởng tượng mình đang viết một bức thư cho người bạn thân để kể về chuyến du lịch của mình. Các em sẽ sử dụng ngôn ngữ như thế nào?

2. Sử Dụng Từ Ngữ Chính Xác, Phong Phú

“Trong sự chính xác của ngôn ngữ, chính là sự chính xác của tư duy.” (Lucien Febvre)

Muốn diễn đạt ý nghĩ một cách rõ ràng, mạch lạc, trước hết, các em phải lựa chọn từ ngữ chính xác. Từ ngữ chính xác là từ ngữ thể hiện đúng nghĩa của sự vật, hiện tượng, phù hợp với văn cảnh.

Bên cạnh đó, các em cũng cần phải làm giàu vốn từ của mình. Vốn từ phong phú sẽ giúp các em diễn đạt ý tưởng một cách linh hoạt, tránh lặp từ, nhàm chán.

Một số cách để mở rộng vốn từ:

• Đọc nhiều sách báo: Đây là cách đơn giản mà hiệu quả nhất. Khi đọc sách, các em sẽ được tiếp xúc với nhiều từ ngữ mới, biểu đạt đa dạng.
• Sử dụng từ điển: Từ điển là “người bạn đồng hành” không thể thiếu. Từ điển giúp các em tra cứu nghĩa của từ, cách dùng từ, nguồn gốc từ ngữ, …
• Luyện tập viết văn: “Văn ôn, võ luyện”. Chỉ có chăm chỉ luyện viết, các em mới có thể vận dụng tốt vốn từ của mình.

Ví dụ:

• Thay vì chỉ dùng từ “đẹp”, các em có thể dùng các từ ngữ khác như: xinh đẹp, lộng lẫy, rực rỡ, tuyệt đẹp,… để bài văn thêm phần sinh động.

Câu hỏi:

Trong bài thơ “Qua đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan có câu:

“Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”

Theo em, tác giả sử dụng từ ngữ như thế nào? Tác dụng của việc sử dụng từ ngữ đó là gì?

3. Sử Dụng Hình Ảnh Ngôn Ngữ

Hình ảnh ngôn ngữ là những từ ngữ được dùng theo nghĩa chuyển, dựa trên sự liên tưởng, so sánh, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Một số hình ảnh ngôn ngữ thường gặp: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ,…

Việc sử dụng hình ảnh ngôn ngữ sẽ giúp cho bài văn thêm phần sinh động, hấp dẫn, tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc.

Ví dụ:

• So sánh: “Dòng sông quê em hiền hòa như tấm lụa đào.”
• Nhân hóa: “Cây bàng già đứng trầm ngâm bên góc sân trường.”

Câu hỏi:

Hãy tìm thêm ví dụ về các hình ảnh ngôn ngữ khác như ẩn dụ, hoán dụ,…?

4. Kết Luận

Sử dụng từ ngữ trong văn bản là một kỹ năng quan trọng, đòi hỏi các em phải thường xuyên rèn luyện. Bằng cách lựa chọn từ ngữ phù hợp, sử dụng từ ngữ chính xác, phong phú và kết hợp linh hoạt các hình ảnh ngôn ngữ, các em sẽ tạo nên những bài văn hay, thể hiện được chất riêng của bản thân.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho các em những kiến thức bổ ích về cách sử dụng từ ngữ trong bài văn. Hãy cùng chia sẻ bài viết này đến bạn bè, và đừng quên để lại bình luận bên dưới nếu các em có bất kỳ câu hỏi nào nhé!