Cách Lập Dàn Ý Cho Bài Văn: Bí Kíp “Nhất Dàn Ý, Nhì Sáng Tác”

Có bao giờ các em học sinh thân yêu tự hỏi: Tại sao có những bạn viết văn rất hay, rất mạch lạc, còn mình thì loay hoay mãi chẳng biết bắt đầu từ đâu? Bí mật nằm ở dàn ý đấy!

Lập dàn ý bài văn giống như việc chúng ta phác thảo bản thiết kế trước khi xây một ngôi nhà vậy. Ngôi nhà càng chắc chắn, đẹp đẽ thì bản thiết kế càng phải chi tiết và tỉ mỉ. Việc lập dàn ý cũng thế, bài văn muốn rõ ràng, mạch lạc, đầy đủ ý thì trước tiên, chúng ta cần phải xây dựng cho mình một dàn ý thật logic và chi tiết.

Tại Sao Phải Lập Dàn Ý Bài Văn?

Chắc hẳn nhiều bạn cho rằng: Lập dàn ý chỉ tốn thời gian, bỏ qua bước này có được không? Thầy cô khuyên các em đừng nên bỏ qua bước quan trọng này. Bởi lập dàn ý mang lại rất nhiều lợi ích khi viết bài:

• Định hướng nội dung: Dàn ý như “la bàn” chỉ đường, giúp các em không bị lạc đề, lan man khi viết.
• Sắp xếp ý tưởng: Từ khóa chính là gì, từ khóa phụ là gì, ý nào trước, ý nào sau sẽ được thể hiện rõ ràng, logic trong dàn ý.
• Tiết kiệm thời gian: Có dàn ý rồi, việc viết bài của các em sẽ nhanh hơn rất nhiều.
• Bài văn mạch lạc: Dàn ý giúp bài văn có bố cục rõ ràng, mạch lạc, thể hiện được đầy đủ ý mà đề bài yêu cầu.

Các Bước Lập Dàn Ý Bài Văn “Siêu Chuẩn”

Thực tế, không có một khuôn mẫu nào cố định cho việc lập dàn ý. Tuy nhiên, thầy cô sẽ chia sẻ cho các em một cách lập dàn ý bài văn đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng nhất. Tùy vào từng dạng bài, từng chủ đề cụ thể mà chúng ta sẽ linh hoạt biến tấu cho phù hợp.

Bước 1: Tìm Hiểu Kĩ Đề Bài

Nghe có vẻ đơn giản nhưng thực tế, rất nhiều bạn chủ quan ở bước này, dẫn đến lạc đề, trình bày sai ý.

Vậy tìm hiểu đề bài như thế nào cho hiệu quả?

• Xác định dạng bài: Đề bài yêu cầu viết bài văn tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận hay một dạng bài khác?
• Xác định yêu cầu của đề: Đề bài yêu cầu viết về điều gì, phân tích điều gì, chứng minh điều gì…?
• Xác định đối tượng hướng đến: Bài văn hướng đến đối tượng nào? Giáo viên, bạn bè, người thân hay một đối tượng nào khác?

Bước 2: Tìm Ý Và Lập Dàn Ý Chi Tiết

Đây là bước quan trọng nhất, quyết định đến chất lượng của bài văn.

Dựa vào yêu cầu của đề bài, các em hãy lập dàn ý chi tiết theo bố cục 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài.

1. Mở Bài

Phần mở bài có nhiệm vụ giới thiệu, dẫn dắt người đọc đến với vấn đề, chủ đề của bài văn.

Tùy từng dạng bài, cách viết mở bài sẽ có sự khác nhau.

Ví dụ:

• Với dạng bài nghị luận: Có thể sử dụng một lời dẫn, một câu thơ, câu hát liên quan đến vấn đề cần nghị luận.
• Với dạng bài tự sự: Có thể mở bài trực tiếp bằng cách giới thiệu câu chuyện, sự việc…

2. Thân Bài

Đây là phần quan trọng nhất, là phần “xương sống” của bài văn, có nhiệm vụ trình bày, giải quyết vấn đề được nêu ở phần mở bài.

Thân bài cần được chia thành nhiều đoạn nhỏ:

• Mỗi đoạn tập trung thể hiện một luận điểm, một ý chính.
• Các ý chính cần được sắp xếp theo trình tự logic, có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

3. Kết Bài

Phần kết bài có nhiệm vụ tóm tắt lại vấn đề, khẳng định lại nội dung chính của bài văn và có thể mở rộng vấn đề bằng cách nêu lên cảm nghĩ, bài học rút ra…

Lưu ý:

• Dàn ý cần được trình bày rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu, sử dụng các từ ngữ ngắn gọn, súc tích.
• Các em có thể sử dụng các dạng sơ đồ tư duy, mindmap để lập dàn ý. Cách làm này giúp các em dễ hình dung, dễ nhớ ý hơn.

Một Số Lưu Ý Khi Lập Dàn Ý

Các em cần lưu ý:

• Phù hợp với yêu cầu của đề bài: Không nên “sa đà” vào việc phân tích quá sâu một ý nào đó mà cần đảm bảo bài viết đầy đủ ý, đáp ứng được yêu cầu của đề bài.
• Sắp xếp các ý logic: Các ý trong dàn ý phải có mối liên hệ với nhau, tuân theo một trình tự logic, hợp lý.
• Sử dụng từ ngữ ngắn gọn: Tránh diễn đạt dài dòng, rườm rà, gây khó hiểu cho người đọc.

Ví Dụ Minh Họa Về Cách Lập Dàn Ý

Đề bài: Em hãy viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về lòng dũng cảm.

Dàn ý chi tiết:

1. Mở bài:

• Dẫn dắt bằng một câu chuyện, một sự kiện thể hiện lòng dũng cảm.
• Nêu vấn đề nghị luận: Lòng dũng cảm.

2. Thân bài:

• Giải thích: Lòng dũng cảm là gì?
  • Là dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách…
  • Là dám đấu tranh cho lẽ phải, cho công lý…
  • Biểu hiện của lòng dũng cảm: Trong học tập, trong cuộc sống, trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc…
• Ý nghĩa: Tại sao phải sống dũng cảm?
  • Sống dũng cảm giúp chúng ta vượt qua khó khăn, thử thách, đạt được mục tiêu.
  • Sống dũng cảm giúp chúng ta sống có ý nghĩa hơn, được mọi người yêu quý, nể trọng.
  • Sống dũng cảm giúp xã hội tốt đẹp hơn…
• Phản đề: Phê phán những người thiếu dũng cảm, nhút nhát, sợ hãi…
  • Họ là những người ích kỉ, chỉ biết đến bản thân.
  • Họ là những người hèn nhát, không dám đối mặt với sự thật.
  • Họ là những người không có chính kiến, dễ bị lung lay bởi ý kiến của người khác…

3. Kết bài:

• Khẳng định lại vấn đề: Lòng dũng cảm là phẩm chất vô cùng cần thiết.
• Bài học nhận thức và hành động:
  • Rèn luyện lòng dũng cảm ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
  • Sống có lý tưởng, có hoài bão để cống hiến cho xã hội.

Lời Kết

Hy vọng với những chia sẻ trên đây của thầy cô, các em đã hiểu rõ hơn về cách lập dàn ý cho bài văn rồi nhé! Hãy nhớ rằng, dàn ý là yếu tố quan trọng, là nền tảng vững chắc cho một bài văn hay.

Các em hãy thường xuyên luyện tập lập dàn ý cho nhiều dạng bài khác nhau để nâng cao kỹ năng viết văn của mình.

Nếu có bất kì thắc mắc nào, các em đừng ngại ngần để lại bình luận bên dưới để thầy cô giải đáp nhé!