Điểm Nhìn Trong Văn Học Là Gì?

Chắc hẳn trong số chúng ta, ai cũng đã từng nghe câu nói: “Mỗi người một quan điểm!”. Câu nói này thể hiện rất rõ về sự khác biệt trong cách nhìn nhận, đánh giá của mỗi cá nhân về cùng một sự vật, hiện tượng trong đời sống. Trong văn học cũng vậy, mỗi tác giả khi sáng tác đều gửi gắm những suy nghĩ, tình cảm, cách nhìn của riêng mình vào tác phẩm. Vậy điểm nhìn trong văn học là gì? Nó có vai trò như thế nào trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng của tác phẩm? Các em hãy cùng cô tìm hiểu trong bài viết ngày hôm nay nhé!

Điểm nhìn trong văn học là gì?

Điểm nhìn trong văn học, hay còn gọi là góc nhìn trần thuật, là vị trí và quan điểm mà từ đó người kể chuyện quan sát và thuật lại câu chuyện. Điểm nhìn quy định cách thức câu chuyện được kể, cách thức các sự kiện được trình bày, cách thức các nhân vật được giới thiệu và cách thức người đọc tiếp nhận tác phẩm.

Nói một cách dễ hiểu hơn, điểm nhìn giống như vị trí đứng của người chụp ảnh. Tùy thuộc vào vị trí đứng, người chụp sẽ có được những góc ảnh khác nhau về cùng một đối tượng. Tương tự, trong văn học, điểm nhìn của tác giả sẽ quyết định cách thức người đọc nhìn nhận tác phẩm.

Các loại điểm nhìn trong văn học

Có rất nhiều cách phân loại điểm nhìn, tuy nhiên, phổ biến nhất là chia thành hai loại chính: điểm nhìn từ bên trong và điểm nhìn từ bên ngoài.

1. Điểm nhìn từ bên trong (Nội điểm nhìn):

Điểm nhìn từ bên trong là khi tác giả chọn trùng khít điểm nhìn với một nhân vật nào đó trong truyện, có thể là nhân vật chính hoặc nhân vật phụ. Lúc này, mọi câu chuyện sẽ được kể lại dưới góc nhìn và cảm nhận chủ quan của nhân vật.

Ví dụ: Trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, nhà văn đã sử dụng điểm nhìn của nhân vật chị Dậu để kể về câu chuyện của mình. Từ đó, người đọc có thể thấy được, cảm được tất cả những đau khổ, tủi nhục mà người phụ nữ ấy phải gánh chịu trong xã hội phong kiến đương thời.

Đặc điểm của điểm nhìn từ bên trong:

• Thường sử dụng ngôi kể thứ nhất (tôi, ta,…) hoặc ngôi thứ ba nhưng đi sâu vào tâm lý, suy nghĩ của nhân vật.
• Người kể chuyện là người trong cuộc, chứng kiến và tham gia vào câu chuyện.
• Mang tính chủ quan, thể hiện rõ thái độ, tình cảm, suy nghĩ của nhân vật.

Ưu điểm:

• Tạo sự đồng cảm, gần gũi giữa người đọc và nhân vật.
• Khắc họa tâm lý nhân vật sâu sắc, chân thực và sinh động.
• Tăng tính hấp dẫn, lôi cuốn cho câu chuyện.

Nhược điểm:

• Hạn chế về tầm nhìn, người đọc chỉ được biết những gì mà nhân vật biết.
• Dễ sa vào sự phiến diện, thiếu khách quan khi đánh giá sự việc, con người.

2. Điểm nhìn từ bên ngoài (Ngoại điểm nhìn):

Điểm nhìn từ bên ngoài là khi tác giả không đặt điểm nhìn vào bất kỳ nhân vật nào trong truyện. Thay vào đó, họ đứng bên ngoài câu chuyện với vai trò là người quan sát và kể lại mọi việc một cách khách quan.

Ví dụ: Trong truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng, nhà văn đứng ngoài câu chuyện, quan sát và kể lại câu chuyện của ông Sáu và bé Thu.

Đặc điểm của điểm nhìn từ bên ngoài:

• Sử dụng ngôi kể thứ ba (anh, ông, bà,…)
• Người kể chuyện như “người biết tuốt”, đứng ngoài quan sát, thuật lại toàn bộ sự việc, không tham gia vào câu chuyện.
• Mang tính khách quan, trung thực.

Ưu điểm:

• Mở rộng tầm nhìn cho người đọc, bao quát được toàn bộ sự việc, không gian và thời gian của câu chuyện.
• Đảm bảo tính khách quan cho câu chuyện.

Nhược điểm:

• Khó tạo được sự đồng cảm, gần gũi với nhân vật.
• Khó đi sâu vào khai thác nội tâm, thế giới bên trong của nhân vật.

Vai trò của điểm nhìn trong văn học

Điểm nhìn có vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng của tác phẩm văn học, cụ thể là:

• Góp phần thể hiện nội dung, tư tưởng của tác phẩm: Việc lựa chọn điểm nhìn phù hợp sẽ giúp tác giả truyền tải thông điệp, tư tưởng của mình đến người đọc một cách hiệu quả nhất.
• Khắc họa tính cách nhân vật: Thông qua điểm nhìn, tính cách, tâm lý, số phận của nhân vật được thể hiện rõ nét, đa chiều và sâu sắc hơn.
• Tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn cho tác phẩm: Điểm nhìn độc đáo sẽ tạo nên sự mới lạ, hấp dẫn, kích thích sự tò mò, khám phá của người đọc.

Kết luận

Như vậy, điểm nhìn là một yếu tố nghệ thuật quan trọng góp phần tạo nên sự thành công của một tác phẩm văn học. Hiểu được điểm nhìn trong văn học sẽ giúp chúng ta cảm nhận tác phẩm một cách sâu sắc và toàn diện hơn.

Các em còn thắc mắc gì về điểm nhìn trong văn học? Hãy để lại bình luận phía dưới để được cô giải đáp nhé! Đừng quên chia sẻ bài viết này đến bạn bè để cùng học tập hiệu quả hơn.