Cách giải quyết câu hỏi về nghĩa của từ trong văn cảnh?

Chắc hẳn trong quá trình học tập môn Ngữ văn, các em học sinh đều đã từng “đau đầu” khi phải trả lời câu hỏi tìm nghĩa của từ trong văn bản đúng không nào? Nhiều khi, một từ ngữ quen thuộc bỗng trở nên “xa lạ” khi được đặt trong một ngữ cảnh khác. Vậy làm thế nào để “giải mã” được ý nghĩa của từ ngữ trong văn cảnh? Đừng lo lắng, thầy cô sẽ giúp các em tìm hiểu cách giải quyết câu hỏi về nghĩa của từ trong văn cảnh một cách hiệu quả và dễ hiểu nhất nhé!

Vì sao phải xác định nghĩa của từ trong văn cảnh?

Các em biết đấy, ngôn ngữ là một hệ thống sống động và luôn vận động. Điều đó có nghĩa là một từ ngữ có thể mang nhiều nét nghĩa khác nhau tùy thuộc vào cách thức mà nó được sử dụng trong câu, trong văn bản cụ thể. Việc xác định chính xác nghĩa của từ trong văn cảnh giúp chúng ta:

• Hiểu đúng và đầy đủ ý nghĩa của tác giả muốn truyền đạt trong văn bản.
• Tránh hiểu sai, hiểu lệch nội dung, thông điệp của văn bản.
• Nâng cao khả năng cảm thụ văn học và làm giàu vốn từ vựng của bản thân.

Các bước giải quyết câu hỏi về nghĩa của từ trong văn cảnh

Để giải quyết câu hỏi tìm nghĩa của từ trong văn cảnh, chúng ta có thể áp dụng các bước sau:

Bước 1: Xác định từ ngữ cần tìm nghĩa trong văn bản.

Việc đầu tiên, các em hãy đọc kỹ đề bài, xác định đâu là từ ngữ được yêu cầu tìm nghĩa. Từ ngữ này có thể là từ đơn, từ phức hoặc cả một cụm từ.

Ví dụ:

• Từ đơn: … Con chim sáo sổ lồng, bay vút lên bầu trời… (Từ “sáo” ở đây chỉ con chim sáo)
• Từ phức: … Nụ cười tươi như hoa nở trên môi em…(Cụm từ “tươi như hoa” được dùng để miêu tả nụ cười đẹp)

Bước 2: Xác định văn cảnh của từ ngữ đó.

Văn cảnh chính là môi trường sử dụng từ, bao gồm:

• Ngữ cảnh hẹp: Là những từ ngữ xung quanh từ cần tìm nghĩa trong câu.
• Ngữ cảnh rộng: Là toàn bộ văn bản chứa từ cần tìm nghĩa, bao gồm hoàn cảnh ra đời, nội dung, ý nghĩa của văn bản đó.

Ví dụ:

“…Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta…” (Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập).

• Từ cần tìm nghĩa: nồng nàn
• Văn cảnh hẹp: một lòng… yêu nước
• Văn cảnh rộng: đoạn trích nằm trong tác phẩm Tuyên ngôn độc lập – một văn kiện lịch sử quan trọng, khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc.

Bước 3: Suy luận và lựa chọn nghĩa phù hợp cho từ ngữ.

Dựa vào văn cảnh đã xác định, chúng ta tiến hành suy luận mối liên hệ giữa các từ ngữ trong câu, trong văn bản để tìm ra nghĩa phù hợp nhất cho từ ngữ đó.

Ví dụ:

“…Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta…” (Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập).

• Từ “nồng nàn” có nghĩa là mãnh liệt, tha thiết, thể hiện tình cảm sâu sắc, bền vững.

Bước 4: Diễn đạt lại nghĩa của từ bằng ngôn ngữ của bản thân.

Sau khi đã chọn được nghĩa phù hợp, các em hãy diễn đạt lại bằng ngôn ngữ của mình một cách ngắn gọn, dễ hiểu và chính xác nhất.

Ví dụ:

• Từ “nồng nàn” trong câu: “…Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước…” có nghĩa là rất tha thiết, mãnh liệt.

Một số lưu ý khi giải quyết câu hỏi về nghĩa của từ

• Không nên suy diễn nghĩa của từ một cách máy móc mà phải dựa vào văn cảnh cụ thể.
• Nên kết hợp tra cứu từ điển để hiểu rõ hơn về nghĩa của từ ngữ.
• Luyện tập thường xuyên thông qua việc đọc nhiều văn bản, làm các dạng bài tập tìm nghĩa của từ trong văn bản.

Kết luận

Việc xác định nghĩa của từ trong văn cảnh là một kỹ năng quan trọng trong quá trình học tập môn Ngữ văn. Hy vọng rằng, những chia sẻ trên đây của thầy cô sẽ giúp các em tự tin hơn khi giải quyết dạng bài tập này. Hãy nhớ, việc rèn luyện kỹ năng đọc hiểu và làm bài tập thường xuyên chính là chìa khóa giúp các em chinh phục môn Ngữ văn một cách dễ dàng.

Các em còn thắc mắc gì về cách giải quyết câu hỏi về nghĩa của từ trong văn bản hay bất kỳ vấn đề gì về môn Ngữ văn? Hãy để lại bình luận bên dưới để được thầy cô giải đáp nhé!