Thế nào là tác phẩm văn học?

Các em học sinh thân mến! Trong hành trình khám phá thế giới muôn màu của Ngữ Văn, chúng ta thường xuyên bắt gặp cụm từ “tác phẩm văn học“. Vậy, các em đã bao giờ tự hỏi: Thế nào là tác phẩm văn học? Điều gì làm nên sức hấp dẫn diệu kỳ, khiến những trang văn, vần thơ có thể lay động lòng người, vượt thời gian và không gian để sống mãi cùng năm tháng? Hôm nay, cô trò mình cùng nhau đi tìm lời giải đáp cho câu hỏi thú vị này nhé!

Tác phẩm văn học là gì?

Nói một cách dễ hiểu, tác phẩm văn học giống như một ngôi nhà được xây dựng bằng ngôn ngữ, là kết tinh của tư tưởng và tình cảm con người được thể hiện qua chất liệu ngôn từ. Đó có thể là những câu chuyện cảm động về tình người, tình yêu, tình bạn trong những trang truyện ngắn, tiểu thuyết; là tiếng lòng của nhà thơ gửi gắm qua những vần thơ giàu hình ảnh và nhạc điệu; là những xung đột, mâu thuẫn được phơi bày trên sân khấu kịch đầy kịch tính…

Tuy nhiên, không phải bất kỳ sự kết hợp nào của ngôn ngữ cũng tạo nên tác phẩm văn học. Để được coi là tác phẩm văn học, “ngôi nhà ngôn ngữ” ấy cần hội tụ một số yếu tố sau:

• Sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật: Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học không chỉ đơn thuần là công cụ truyền đạt thông tin mà còn được chắt lọc, gọt giũa một cách tinh tế, giàu hình ảnh, nhạc điệu, mang đậm dấu ấn phong cách của người nghệ sĩ. Ví dụ, khi miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên, nhà văn Nguyễn Du đã viết: “Long lanh đáy nước in trời – Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng”.
• Phản ánh hiện thực cuộc sống: Dù là truyện cổ tích, truyền thuyết hay tiểu thuyết, thơ ca hiện đại, tác phẩm văn học đều ít nhiều phản ánh hiện thực cuộc sống. Đó có thể là hiện thực về đời sống vật chất, tinh thần của con người, về thiên nhiên, lịch sử, xã hội… Chẳng hạn, truyện ngắn “Lão Hạc” của nhà văn Nam Cao đã tái hiện một cách chân thực và cảm động số phận bi kịch của người nông dân nghèo khổ trong xã hội cũ.
• Thể hiện tư tưởng, tình cảm của tác giả: Mỗi tác phẩm văn học đều ẩn chứa những suy tư, trăn trở, những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm. Ví dụ, qua bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”, nhà thơ Phan Châu Trinh đã thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người chiến sĩ cách mạng trước hoàn cảnh khó khăn, thử thách.

Phân loại tác phẩm văn học

Để các em dễ hình dung, cô sẽ giới thiệu sơ lược về cách phân loại tác phẩm văn học. Có rất nhiều cách phân loại tác phẩm văn học khác nhau. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến:

• Theo thể loại: Văn học chia thành ba thể loại chính: Tự sự (truyện ngắn, tiểu thuyết, sử thi, truyện cổ tích…), Trữ tình (thơ trữ tình, ca dao, tục ngữ…) và Kịch (kịch nói, kịch thơ…).
• Theo dòng lịch sử: Chúng ta có thể phân loại thành Văn học dân gian (sử thi, truyền thuyết, cổ tích…) và Văn học viết (xuất hiện sau khi chữ viết ra đời).
• Theo phương thức thể hiện: Tác phẩm văn học có thể được viết bằng văn xuôi hoặc văn vần.

Vai trò của tác phẩm văn học

Vậy, tại sao chúng ta cần phải tìm hiểu về tác phẩm văn học? Vai trò của chúng là gì?

Thứ nhất, tác phẩm văn học giúp chúng ta hiểu hơn về cuộc sống, về con người và thế giới xung quanh. Thông qua lăng kính của nhà văn, nhà thơ, những vấn đề của đời sống hiện lên thật sinh động và giàu ý nghĩa.

Thứ hai, văn học nuôi dưỡng tâm hồn, giúp chúng ta hoàn thiện nhân cách. Những câu chuyện về tình yêu thương, lòng nhân ái, ý chí kiên cường… trong tác phẩm văn học sẽ là những bài học quý giá, giúp chúng ta sống đẹp và có ích hơn.

Thứ ba, văn học giúp chúng ta rèn luyện tư duy, khả năng cảm thụ và sử dụng ngôn ngữ. Bằng việc đọc và phân tích tác phẩm văn học, chúng ta sẽ tích lũy được vốn từ ngữ phong phú, học hỏi cách sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, trau chuốt, từ đó nâng cao khả năng giao tiếp và viết lách.

Kết luận

Hiểu được thế nào là tác phẩm văn học sẽ giúp các em có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về môn Ngữ Văn. Hãy chủ động khám phá thế giới văn học, để mỗi trang sách là một hành trình thú vị, giúp các em mở mang tri thức, bồi đắp tâm hồn và hoàn thiện bản thân.

Các em có muốn chia sẻ cảm nhận của mình về một tác phẩm văn học nào đó hay không? Hãy để lại bình luận bên dưới nhé!