Thế nào là Văn học dân gian?

Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng đã từng nghe bà, nghe mẹ kể chuyện cổ tích, ngâm nga câu hát ru con ngọt ngào hay trầm trồ trước lời thơ của ông cha ta ngày xưa. Vậy các em có biết, những câu chuyện, bài thơ, bài hát,… ấy được gọi chung là gì không? Đó chính là văn học dân gian, một dòng chảy bất tận của văn chương, lưu giữ biết bao giá trị tinh hoa của dân tộc ta. Vậy văn học dân gian là gì? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về điều đó.

1. Khái niệm Văn học dân gian

Văn học dân gian là những sáng tác văn học truyền miệng, được nhân dân lao động sáng tác và lưu truyền từ đời này sang đời khác. Văn học dân gian là tiếng nói của nhân dân, thể hiện tư tưởng, tình cảm, ước mơ của họ về cuộc sống, về con người và thế giới xung quanh.

2. Đặc trưng cơ bản của Văn học dân gian

Văn học dân gian mang những đặc trưng rất riêng mà khó có thể nhầm lẫn với các loại hình văn học khác. Các đặc trưng cơ bản có thể kể đến là:

2.1. Tính truyền miệng

Văn học dân gian ra đời trong xã hội chưa có chữ viết, được lưu truyền bằng phương thức khẩu thanh. Tính truyền miệng chi phối toàn bộ quá trình hình thành, tồn tại và phát triển của văn học dân gian.

Ví dụ: Truyện cổ tích “Tấm Cám” đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ bằng lời kể của ông bà, cha mẹ.

2.2. Tính tập thể

Các tác phẩm văn học dân gian là kết quả của quá trình sáng tác lâu dài, có sự tham gia góp sức của nhiều thế hệ. Không ai biết chính xác tác giả của các tác phẩm dân gian là ai, nhưng có thể khẳng định đó là tài năng, trí tuệ và tâm hồn của cả cộng đồng.

Ví dụ: Bài thơ “Lượm” của Tố Hữu được sáng tác dựa trên hình tượng chú bé liên lạc trong kháng chiến chống Pháp.

2.3. Tính biến đổi

Trong quá trình lưu truyền, các tác phẩm văn học dân gian có thể được biến đổi, thêm bớt chi tiết cho phù hợp với điều kiện lịch sử, hoàn cảnh xã hội và thị hiếu thẩm mĩ của từng thời kỳ.

Ví dụ: Truyện cổ tích “Sơn Tinh, Thủy Tinh” có nhiều dị bản khác nhau về nội dung chi tiết, nhưng tựu chung vẫn xoay quanh nội dung về cuộc chiến chống thiên tai của người Việt cổ.

2.4. Tính dân tộc đậm đà

Văn học dân gian bắt nguồn từ đời sống của nhân dân, mang đậm nét tâm hồn, bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc.

Ví dụ: Truyện cổ tích “Thạch Sanh” thể hiện rõ nét tinh thần nhân đạo, yêu chuộng hòa bình của người Việt.

3. Các thể loại Văn học dân gian

Văn học dân gian vô cùng phong phú và đa dạng, được chia thành nhiều thể loại khác nhau:

• Tự sự dân gian: Gồm thần thoại, sử thi, truyền thuyết, cổ tích,…
• Thơ ca dân gian: Gồm tục ngữ, ca dao, vè,…
• Sân khấu dân gian: Gồm chèo, tuồng, cải lương,…

Mỗi thể loại lại mang những nét đặc trưng riêng về nội dung và hình thức nghệ thuật.

4. Ý nghĩa của việc tìm hiểu Văn học dân gian

Vậy, việc tìm hiểu văn học dân gian có ý nghĩa như thế nào?

• Giúp chúng ta hiểu biết về nguồn gốc, cội nguồn của dân tộc.
• Giúp ta nâng cao nhận thức về lịch sử, văn hóa, phong tục tập quán của cha ông.
• Giúp ta bồi dưỡng tâm hồn, tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc.

Kết luận

Văn học dân gian là kho tàng văn hóa vô giá của dân tộc. Việc tìm hiểu, học tập và giữ gìn di sản văn học dân gian là trách nhiệm của mỗi người dân Việt Nam. Các em hãy cùng nhau đọc, tìm hiểu và chia sẻ những tác phẩm văn học dân gian mà mình yêu thích nhé!

Các em hãy để lại bình luận bên dưới về những tác phẩm văn học dân gian mà em yêu thích nhé!